ابوالفضل مجنونی هریس، عضو هیئت علمی گروه علوم و مهندسی آب دانشگاه تبریز گفت: اگر رسیدن به حجم آب تراز اکولوژیک را احیاء در نظر بگیریم تاکنون حدود 13% از برنامه احیای حجمی دریاچه ارومیه محقق شده است و در واقع دریاچه ارومیه نمرده و زنده نگه داشته شده است.
وی در پاسخ به اینکه آیا دریاچه ارومیه واقعا احیا شده است؟ اظهار کرد: این روزها برخی آگاهانه یا ناآگاهانه از احیای دریاچه سخن می‌گویند ولی این بحث‌ها هیچ مبنای علمی ندارد. جمع شدن مقداری آب سطحی در منطقه‌ای که تبخیر سالانه آن حداقل 1100 میلیمتر است، به مفهوم احیا نیست. بر اساس نظرات کارشناسان ستاد احیاء، رسیدن دریاچه به تراز اکولوژیک یعنی 1274 متر را می‌توان زمان احیای دریاچه عنوان کرد.
ابوالفضل مجنونی هریس با بیان اینکه حدود 13.7 میلیارد مترمکعب آب باید در تراز اکولوژیک دریاچه ارومیه وجود داشته باشد، گفت: بر اساس برنامه‌ریزی‌ها، مقرر شده بود احیای دریاچه ارومیه در سه مرحله شامل دوره تثبیت، احیا و دوره احیای نهایی انجام شود، که در دوره تثبیت باید حجم آب دریاچه به چهارمیلیارد مترمکعب، در دوره احیا به 9.3 میلیارد و در دوره احیای نهایی به 13.7میلیارد مترمکعب می‌رسید، اگر وضعیت موجود را با اطلاعات فوق مقایسه کنیم میتوانیم تا حدودی در خصوص احیا یا عدم احیای دریاچه اظهار نظر کنیم.
وی با اشاره به اینکه دریاچه ارومیه نه تنها احیا نشده بلکه حتی مرحله تثبیت آن به اتمام نرسیده است، خاطرنشان کرد: اگر بررسی‌ها بر اساس تغییرات سطح پیکره آبی انجام شود، حدود 30% دریاچه نسبت به سطح آبی زمستان 1393 احیا شده است. البته از نظر علمی دیدگاه احیای حجمی دقیق‌تر بوده و احیای سطحی حداقل در ترازهای پایین فعلی گمراه کننده است.
ابوالفضل مجنونی هریس با بیان اینکه تراز دریاچه ارومیه در اواسط دی‌ماه 1398 حدود 1371.25 متر و حجم آب موجود در آن 3.3 میلیارد مترمکعب بود، گفت: این مقدار آب در دریاچه، نشان می‌دهد نه تنها دریاچه احیا نشده بلکه حتی مرحله تثبیت هم به اتمام نرسیده است.
وی افزود: چنانچه پایه احیا را میانگین بلند مدت یعنی رسیدن به تراز 1274.62 متر در نظر بگیریم، باید دریاچه دارای حجم آب 16 میلیارد مترمکعب باشد. با این شرایط، امروز 20% دریاچه از نظر حجمی و 60% آن از نظر سطحی زنده است.
عضو هیئت علمی گروه علوم و مهندسی آب دانشگاه تبریز بیان کرد: با ملاک قرار دادن حداکثر تراز دریاچه یعنی 1278.4 متر، باید 31 میلیارد مترمکعب در دریاچه آب جمع شود. با این دیدگاه امروز دریاچه حدود 10 درصد از نظر حجمی و کم‌تر از 50 درصد از نظر سطحی زنده است.
وی ادامه داد: بخش مهمی از اجرای موفق برنامه به مباحث فرهنگی و اجتماعی مربوط بوده که آن نیز، کار زمان بری است و هر گونه اقدام برای احیای دریاچه، نیاز به اقدامات حاکمیتی و مشارکتی متعدد دارد.
وی اضافه کرد: البته ایجاد برخی زیرساخت‌های آبرسان در برنامه‌های ستاد احیاء وجود دارد، مشروط به تکمیل آن‌ها، می‌توان در خصوص اثربخشی واقعی برنامه احیاء اظهار نظر قطعی کرد، هم‌چنین بخشی از اثربخشی برنامه های احیاء مربوط به افزایش ذخیره آبخوان‌ها بود که در محاسبات فوق اعمال نشده است.
عضو هیئت علمی گروه علوم و مهندسی آب دانشگاه تبریز در بخش دیگر سخنان خود، با بیان اینکه آسیب شناسی مشکلات پیشروی احیای دریاچه ارومیه نیازمند بررسی جوانب متعدد در نشست‌های تخصصی است، گفت: دلایل مختلف فنی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در عدم موفقیت برای احیای دریاچه دخیل هستند، عدم ایجاد توالی درست در اجرای پروژه ها یکی از دلایل عدم موفقیت در احیای دریاچه است که به دلیل جو حاکم بر ضرورت احیا و عجله برای تغییر وضعیت پریشان دریاچه، تقدم و تأخر اجرای پروژه‌ها آنطوری‌که باید و شاید رعایت نشده است.
ابوالفضل مجنونی هریس محقق نشدن وعده‌های مالی را نیز دلیلی دیگر برای احیا نشدن دریاچه ارومیه دانست و افزود: تنها حدود یک سوم وعده‌های مالی برای احیای دریاچه تحقق یافت، البته برخی از اعتبارات نیز در زمان و مکان مناسب هزینه نشدند و تعدادی از پروژه ها نیمه کاره رها شده و برنامه احیا را تحت الشعاع قرار دادند، به عنوان مثال، پایاب سد شهید کاظمی ملکان به دلیل اعتبار ناچیزی معطل مانده است یا اینکه پروژه انتقال آب تصفیه خانه تبریز به پیکره دریاچه نیمه تمام باقی مانده است.
