کشور ارمنستان کجاست؟
فلات ارمنستان سرزمین بلندی است که قسمتی از شرق ترکیه، جنوب گرجستان، جنوب غربی جمهوری آذربایجان، و تمامی اراضی جمهوری ارمنستان را در برمی‌گیرد. این فلات دارای تعدادی کوه آتش‌فشانی است (آرارات بزرگ به ارتفاع ۵۱۶۵ متر، سبحان ۴۴۳۴ متر، آراگاتس۴۰۹۰ متر).
ارمنستان در قفقاز جنوبی در میان دریای سیاه و دریای خزر قرار دارد که مرز میان آسیا و اروپا محسوب می‌شود. همسایگان ارمنستان در غرب ترکیه، در شمال گرجستان، در شرق جمهوری آذربایجان، و در جنوب ایران و جمهوری خودگردان نخجوان (جزئی از جمهوری آذربایجان) می‌باشند. پهناوری ارمنستان ۲۹٬۸۰۰ کیلومتر مربع (۱۴۲ام در جهان) است و حدود ۳٬۲۰۰٬۰۰۰ تن جمعیت دارد. مردم ارمنی پیرو آیین مسیحیت هستند.
میانگین دمای ارمنستان در ژانویه بین ۳- تا ۱۵- درجه سانتی گراد و در ژوئن بین ۱۵ تا ۲۰ درجه و در چاله‌ها تا ۲۵ درجه سانتی‌گراد است. میانگین بارندگی سالانه آن ۳۰۰ تا ۸۰۰ میلی متر است که در چاله‌ها از ۱۵¬۰ تا ۳۰۰ میلی‌متر در سال در نوسان است.
فلات ارمنستان از خاک‌های بلوطی روشن، زرد و بلوطی پررنگ پوشیده شده است و در این فلات مواد معدنی ارزشمندی از جمله کرومیت، آلونیت، طلا، مس، سیانور، منگنز، فلزات پلی متال، نمک سنگ و تعدادی دیگر، وجود دارد.
ارمنستان کشوری کوهستانی و پرباران است و نیز یک کشور محاط در خشکی است. بزرگترین دریاچه این کشور دریاچه سوان است که آب شیرین دارد و پهنه نسبتاً بزرگی از بخش میانی کشور را پوشانده است.
اطلاعات ضروری کشور ارمنستان
• اختلاف ساعت با تهران: ارمنستان در منطقه‌ی زمانی UTC/GMT +4 قرار دارد و نیم ساعت از تهران عقب‌تر است.
• زبان رسمی: ارمنی شرقی
• واحد پول: درام (դր.) (AMD)
• کد کشور: 374+
• شماره‌های اضطراری: آتش نشانی ۱۰۱ ، پلیس ۱۰۲، خدمات اضطراری ۱۰۳
• جهت رانندگی: راست
• فرودگاه‌های بین‌المللی: ایروان – فرودگاه بین‌المللی زوارتنوتس، گیومری - فرودگاه شیراک
رژیم غذایی در ارمنستان
آشپزی در ارمنستان به نوعی نمایانگر تاریخ و جغرافیای آن در طول زمان است. آشپزی و رژیم غذایی در ارمنستان ترکیبی از شیوه‌های سنتی و مدرن و تحت تاثیر برخی از فرهنگ‌های دیگر است. ارمنی‌ها از بلغور گندم بیشتر از ذرت و برنج استفاده می‌کنند. انواع گوشت به خصوص گوشت گوسفند، بادمجان و نان لواش از مهم‌ترین مواد غذایی در آشپزی ارمنستان هستند.
این منطقه شباهت‌های زیادی به آشپزی کشورهای همسایه یعنی ایران، ترکیه و گرجستان دارد و بخشی از آشپزی منطقه‌ی قفقاز است. مردم ارمنستان برای طعم و عطر دادن به غذاها به جای استفاده از مقدار زیادی ادویه، از مواد اولیه‌ی تازه و باکیفیت استفاده می‌کنند..
در ارمنستان برنج طبق سنت در نواحی شهری و مناطقی که تعداد ترک‌زبانان آن بیشتر است مصرف می‌شود. مصرف حبوبات زیاد یکی دیگر از ویژگی‌های آشپزی ارمنستان است.در این کشورگندم اصلی‌ترین غلات است که آن را به شکل‌های مختلف از جمله آرد کامل، بلغور، سمولینا، نشاسته و آرد سفید استفاده می‌کنند. در ارمنستان سبزی تازه هم در غذاها مورد استفاده قرار می‌گیرد و هم کنار غذا مصرف می‌شود. در فصل زمستان که سبزی تازه در دسترس نیست، از سبزیجات خشک برای تهیه‌ی غذا بهره می‌برند. میوه‌های تازه و خشک هم به شکل میان‌وعده و هم به عنوان چاشنی غذا مورد استفاده قرار می‌گیرند. ارمنی ها از لیمو، زردآلو و آلوی خشک برای تهیه‌ی برخی غذاها استفاده می‌کنند. مصرف انواع مغزها مثل گردو، بادام، فندق و پسته و آجیل‌های محلی هم در تهیه‌ی انواع دسرها و شیرینی‌ها و هم در تهیه‌ی برخی غذاها رواج دارد. سماق، انگور ترش، انار و آلبالو از دیگر میوه‌هایی هستند که گاهی از آنها برای طعم‌دار کردن غذا استفاده می‌کنند.
مشهورترین غذاهای ارمنی
- انواع کباب
کباب را با گوشت‌های مختلف می‌پزند و در بسیاری از غذاخوری‌ها، رستوران‌ها و غرفه‌های کوچک و بزرگ خیابانی در ارمنستان می‌توانید آن را پیدا کنید. کباب از غذاهایی است که نه تنها در دسته بندی غذاهای محبوب و مشهور ارمنی قرار دارد، در سایر کشورهای منطقه هم رواج دارد.
- هریسه Harissa
هریسه غذای ملی ارمنستان است و معمولا با گوشت مرغ یا بره تهیه می‌شود. این غذا که در واقع شبیه به حلیمی است که در ایران طرفداران زیادی دارد. این غذا با دستور مشابه و با اسامی مختلف در بسیاری از کشورها تهیه می‌شود. هریسه پوره‌ای است که از پختن بلغور گندم و گوشت به مدت طولانی تهیه می‌شود. این غذا را در قدیم معمولا برای روزهای جشن آماده می‌کردند.
- دلمه
دلمه غذایی است که ایرانی‌ها به خوبی با آن آشنایی دارند و یکی دیگر از غذاهای محبوب ارمنی است. دلمه را با گوشت خرد شده یا چرخ کرده درست می‌کنند و آن را در برگ انگور می‌پیچند. علاوه بر دلمه‌ی برگ مو، دلمه‌ی فلفل و بادمجان هم در این کشور رایج است. علاوه بر گوشت از مواد دیگری مانند کدو، بادمجان، پیاز، برنج و سبزیجاتی چون گشنیز و جعفری و نعناع هم برای تهیه‌ی این غذا استفاده می‌کنند.
- لحم عجین
نام لحم عجین عربی و به معنای «گوشت و خمیر» است. این خوراک از خمیر گرد و نازکی تشکیل می‌شود و روی آن گوشت چرخ کرده و سبزیجات خرد شده مانند پیاز، گوجه فرنگی و جعفری می‌ریزند و می‌پزند. معمولاً روی آن لیموی تازه می‌ریزند و آن را لوله کرده و با ترشی، گوجه فرنگی، فلفل، پیاز، کاهو و بادمجان کبابی به همراه دوغ مصرف می‌کنند. این غذا هم مثل بسیاری از غذاهای دیگر ارمنستان در بسیاری از کشورهای منطقه رواج دارد.
- کله پاچه
کله پاچه یک غذای سنتی است که در منطقه‌ی قفقاز و خاور میانه رایج است. هر کدام از کشورهای این منطقه، این غذا را با نام اختصاصی خود می‌شناسند اما ارمنی‌ها به این غذا خاش می‌گویند. در ارمنستان این غذا را معمولا برای وعده‌ی صبحانه و بیشتر در فصل زمستان می‌خورند. این غذا هم جزو غذاهای دیرپز است که مراحل پخت و آماده‌سازی آن بسیار طولانی است. کله پاچه را با سیر طعم‌دار می‌کنند و با آبلیمو یا سرکه سرو می‌کنند. آب این غذا را جداگانه با خرد کردن نان لواش خشک شده در آن، می‌خورند.
- کاسرول بادمجان
کاسرول بادمجان که به میرزاقاسمی ایرانی شباهت دارد، از ترکیب گوجه‌فرنگی، بادمجان و تخم‌مرغ به همراه ادویه‌جات و سبزیجات معطر تهیه می‌شود.
- تبوله
تبوله نام سالادی عربی است که در ارمنستان رواج دارد. تبوله به طور سنتی از بلغور، گوجه، خیار و جعفری ریزشده که اغلب با سیر و پیاز با روغن زیتون، آبلیمو و نمک همراه است، تشکیل می‌شود.
شیرینی ها در ارمنستان
شیرینی ها
- Alani: برای تهیه‌ی این شیرینی گردو و انواع مغز را در هلوی خشک قرار می‌دهند و در پودر شکر می‌غلطانند. این شیرینی سنتی ارمنی در بسیاری از شهرهای ایران هم تهیه می‌شود.
- کادایف Kadaif: برای تهیه کادایف خمیر، خامه، پنیر و مغزهای آسیاب شده تهیه می‌کنند و روی آن شربت می‌ریزند.
- Anoushabour: این شیرینی با انواع میوه‌های خشک و شربت تهیه می‌شود و روی آن را با مغزهای خرد شده می‌پوشانند.
محصولات لبنی در ارمنستان
به طور حتم محصولات لبنی بخش مهمی از رژیم غذایی هر کشوری را تشکیل می‌دهند. در ارمنستان هم محصولات لبنی تنوع زیادی دارند و از شیر و ماست و پنیر فراتر می‌روند. در ارمنستان مثل رژیم غذایی ما در ایران، دوغ و کشک هم در ارمنستان رایج است. یکی دیگر از مواد غذایی که برای تهیه‌ی انواع غذا در ارمنستان از آن استفاده می‌کنند ترخنه است که با ترکیب بلغور گندم و ماست تهیه می‌شود. بلغور گندم را پس از اینکه با ماست ترکیب کردند، خشک می‌کنند و به قطعات کوچک تقسیم می‌کنند. در زمستان از ترخنه برای تهیه‌ی آش و سوپ استفاده می‌کنند که تهیه آن در برخی از شهرهای ایران نیز رواج دارد.
جاذبه های گردشگری ارمنستان
- ماتناداران
ماتناداران، كتابخانه‌ی باستانی ارمنستان محسوب می‌شود كه كتاب‌های خطی زیادی دارد و در بزرگترین خیابان ارمنستان قرار دارد. این كتابخانه در قرن پنجم توسط “مشتوت” در “واگارشاپات” (اشمیادزین) ساخته شد.در اوایل قرن ١٩، بعد از جنگ، تنها ١٨٠٠ عدد كتاب دست‌نوشته در “اشمیاتزین” باقی ماند و بقیه‌ی آنها سوزانده و پاره شدند.
در سال ١٩٥٩، با تحقیق و بررسی‌های فراوان، توانستند كتابخانه فعلی را تأسیس و سعی بر این شد كه از كتاب‌های خطی و باستانی مراقبت بیشتری به عمل بیاید. در یكی از ستون‌های این كتابخانه، مجسمه‌ای از مشتوت قرار دارد كه با نظم و انضباط، در حال یاد دادن الفبای خود است و مجسمه‌ی شش محقق و نویسنده‌ی بزرگ دیگر نیز، در كنار در قرار گرفته است.
در این كتابخانه حدود ١٧٫٠٠٠ كتاب دست نوشته ارمنی و ١٠٠٫٠٠٠ سند قرون وسطائی و مدرن وجود دارد. بعد از كشتار دسته‌جمعی ارامنه در جنگ جهانی اول، بسیاری از كتاب‌ها گم شدند و تصمیم به جمع‌آوری مجدد كتاب‌ها گرفته شد.
مجموعه نمایشگاهی بیرونی، شامل كتیبه‌ها و سنگ قبرهای حكاكی شده بر روی سنگ‌هایی است كه خاچكار آنها را از مناطق باستانی اطرافایروان، جمع آوری كرده است. داخل نیز مجموعه‌ای از كارهای علمی و فیلسوفانه‌ی یونانی‌ها، رومی‌ها، كتاب‌های دست نوشته‌ی ایرانیان و اعراب و ... است.
- میدان جمهوری هانراپتوتیان هراپاراك
میدان جمهوری هانراپتوتیان هراپاراك یا میدان لنین سابق، توسط بهترین ساختمان‌های شهر، مانند هتل ماریوت، گالری هنر ملی و موزه تاریخ طبیعی دولتی ارمنستان احاطه شده است. در موزه تاریخ ارمنستان، معماری دوره استالین با معماری ارمنی مخلوط شده.
در مركز میدان جمهوری ، كه برخلاف میدان‌های معمولی بیشتر بیضی است تا گرد، از سنگ مرمر درجه یک و براق استفاده شده. بازسازی و تعمیرات انجام‌شده روی میدان جمهوری، این میدان را تبدیل به قطب گردشی در بعدازظهرهای گرم و شب‌ها كرده.
- موزه دولتی تاریخ ارمنستان
در این موزه، سنگ‌های زمان غارنشینان در دره‌ی هرازدان تا ستاره‌شناسی و متالورژی مربوط به ٣٠٠٠ سال قبل از”متسامور”، امپراتوری “اورارتو” و اتحاد قبایل “هایك” به ملتی واحد در قرن ۶ قبل از میلاد، به نمایش گذاشته شده. این موزه در میدان “هانراپتوتیان هراپاراك” قرار گرفته.
- قلعه و موزه اربونی
تاریخ ساخت این قلعه به ٧٨٢ قبل از میلاد نسبت داده شده. در كاوش‌ها در این قلعه از سال ١٩٥٩ آغاز شد. این قلعه خیلی اتفاقی کشف شد، یكی از كشاورزان، به طور اتفاقی لوحی سنگی را در این منطقه پیدا كرد. باستان‌شناسان در این منطقه توانسته‌اند لوح‌های خط میخی بسیار زیادی را پیدا كنند كه مربوط به زمان آرگیشتی اول، پادشاه اورارتو بوده است.
موزه‌ی اربونی نیز در پایین تپه قرار گرفته است و شامل لوحه‌های خط میخی و جواهرات پیدا شده در ساختمان‌سازی‌های روس‌ها در دهه‌های ١٩٦٠ است. این موزه در خیابان اربونی ٣٨ قرار گرفته است.
- خانه اپرا
این ساختمان دارای دو تالار بزرگ است: یكی تالار كنسرت آرام خاچاطوریان و دیگری تالار باله و اپرای ملی. این ساختمان در سال ٢٠٠٣ یک بازسازی کلی شد. خانه اپرا، نقطه تحول قسمت شمالی شهر است كه به وسیله پارك‌ها، كافی‌شاپ‌ها و مراكز خرید محصور شده.
- موزه مارتیروس ساریان
موزه مارتیروس ساریان گالری و تعدادی از آثار به‌جامانده از هنرمند بزرگ ارمنستان، “مارتیروس ساریان” را نگه‌داری می‌كند. گفته می‌شود تعدادی از آثار نقاشی او در موزه‌های پاریس و مسكو نگه‌داری می‌شود. پیشنهاد می شود بازدید خود را از طبقه بالا شروع كنید كه كارهای حزن‌انگیز و متأخر او در آنجا قرار دارد.
- كلیسای جامع سورپ گریگور لوساوریچ
كلیسای جامع سورپ گریگور اولین كلیسای مدرن ارمنستان است كه به مناسبت جشن گرفتن هزار و هفتصدمین سال مسیحیت در ارمنستان ساخته و در سال ٢٠٠١ هم وقف شد. در پایین پله‌های آن، مجسمه‌ای از زوراوار آندرانیك قرار گرفته که فرمانده‌ی ارتشی بود كه در ماه می ١٩١٨ توانست ارتش تركیه را شكست دهد.
- موزه و یادبود كشتار ارامنه
این موزه در زیرزمینی كه دارای عمارت بزرگی از سنگ خاكستری است، قرار گرفته. تصاویر بسیار بزرگ آنجا كه بیشترشان دارای توضیحاتی به زبان انگلیسی هستند، به‌خوبی بیانگر عمق فاجعه‌ی كشتار دسته‌جمعی ارامنه در آن زمان هستند.
موزه كشتار ارامنه، به خوبی بیانگر درد و رنج مردم ارمنستان در كشتار سالهای ١٩١٥ تا ١٩٢٢در زمان امپراطوری عثمانی است. برای نشان دادن چهره‌ی دیومنشانه‌ی دولت عثمانی احتیاج به توضیح اضافی نیست، عكس‌ها خود توصیف كننده‌ی چهره‌ی عثمانی‌ها در اواخر سال ١٩١٤ و اوایل ١٩١٥هستند.
دستگیری و كشتار رهبران و روشنفكران جامعه در ٢٤ آوریل ١٩١٥، سرآغاز كابوس شبانه‌ی آن تابستان بود. در سراسر آناتولیا مردان بازداشت شده و از شهرهای خود به نزدیك‌ترین خط مرزی برده شده و به رگبار بسته شدند. زنان و كودكان نیز از شهرهای خود اخراج و به صحراهای سوریه برده شدند. آخرین عكس این موزه مربوط به تصویری از پرورشگاهی در صحراهای سوریه است. بازدید از این موزه رایگان است.
- گالری هنر ملی
كارهای هنرمندان بزرگ اروپایی در این گالری قرار دارد و در جنگ جهانی دوم راه افتاده است.آثار هنرمندانی مانند “دوناتلو”، “تینتورتو”، “كوربت”، “تئودور روس”، “رودن” و “جان ون دایک” را در خودش دارد.
تعدادی از نقاشان روسی، ارمنی و مجسمه سازان و هنرمندان گرافیست مانند مارتیروس ساریان، یروان كوچار و سرداك آراكلیان، آثار خود را در این نمایشگاه به معرض بازدید گذاشته‌اند.
- مجسمه مادر ارمنستان
این مجسمه بزرگ ٢٣ متری، در خیابان “مسروپ مشتوت”، در میدانی كه به سبك معماری شوروی سابق ساخته شده، قرار گرفته است. این مجسمه دارای ستون‌هایی است كه با لامپ و فواره‌های زیادی تزئین شده.
پارك “حقتاناك” در نزدیکی مجسمه قرار دارد. این پارك بسیار سر سبز است و دارای چرخ و فلك مخصوص كودكان و كافه‌ها و رستوران‌های كوچك با غذاهای محلی است.
